Адвакаты: на судах над апазіцыяй ўсе прынцыпы былі парушаныя

24.12.2010 13:33
Архив Редакция

Карэспандэнт Тэлеграфа сустрэўся з адным з адвакатаў, што абаранялі затрыманых 19-20 снежня за ўдзел у несанкцыянаваным уладамі мітынгу апазіцыі на плошчы Незалежнасці ў Мінску. Адвакат пажадаў застацца невядомым, таму мы не зможам прывесці ні імя, ні месца яго працы. Па словах суразмоўцы, падчас працэсаў над затрыманымі былі парушаныя ўсе прынцыпы судаводства.


— Добры дзень! Раскажыце, калі ласка, як праходзіў суд над затрыманымі ў ноч з 19 на 20 снежня людзьмі?

— У панядзелак раніцай (20 снежня — Тэлеграф) патэлефанавалі з юрыдычнай кансультацыі і сказалі, што ў тэрміновым парадку шукаюць адвакатаў, што ім неабходна закрываць працэсы — гэта значыць стварэнне масавасці. Як выявілася пасля, нам трэба было быць статыстамі, проста статыстамі.

У сувязі з гэтым адразу маленькі юрыдычны нюанс: у адміністрацыйных справах ўдзел адваката неабавязковы. Калі, напрыклад, у крымінальных справах абвінавачваны заяўляе, што хоча абаронцу, то яму абавязаны яго даць згодна з артыкулам 46 крымінальна-працэсуальнага кодэксу. Што тычыцца адміністрацыйнага кодэксу: працэсуальна-выканаўчы кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях, які рэгулюе сам працэс, нідзе не ўтрымлівае пазіцыі аб тым, што ў адміністрацыйных справах ўдзел адваката абавязковы.

Такім чынам, тут ствараецца ўяўнасць, маўляў, мы вам нават бясплатных адвакатаў вылучаем, хоць і не абавязаныя. У выніку, якім чынам афармляць наш удзел, мы пакуль не ведаем. Напісаць ў ордэры, што гэта быў артыкул 46 КПК, я не магу, таму што гэта не крымінальны працэс і тут нормы крымінальна-працэсуальнага кодэксу не дзейнічаюць. Але ў працэсуальна-выканаўчым кодэксе аб адміністрацыйных правапарушэннях ніякага такога артыкула няма. Пагадненне, зразумела, не заключана. Але гэта я так, проста ўжо для інфармацыі.

Цяпер бліжэй да справы. Працэс, вядома, масавы, усё вельмі хутка. Літаральна, як было: у судовай залі ідзе разбіральніцтва і, пакуль суддзя сышоў у дарадчы пакой выносіць пастанову, у гэты час у гэтай залі разглядаецца ўжо іншы працэс. Калі гэтыя вызваліліся, той вярнуўся агучыў (вырак — Тэлеграф). Усё было пастаўлена на канвеер. Гэта раз.

Другое. Справу вывучыць не далі. Прычым суддзя сам не ведаў справы, толькі чытаў першы раз. І я, і іншыя адвакаты заяўлялі хадайніцтва. Часта нашы падабаронныя казалі, што яны не выкрыквалі ніякіх лозунгаў, праходзілі міма, знаходзіліся ў 100 метрах ад сваёй машыны, ішлі дадому і гэтак далей. Але яны знаходзілі ў справе нейкіх ліпавых сведак, прычым мае падабаронныя наогул не ведалі аб гэтых Васях Пупкіных. «І адкуль яны ведаюць, што менавіта я быў, што менавіта я выкрыкваў. Калі ўжо на тое пайшло, там было шмат людзей, адкуль яны ведаюць, што менавіта я». Ніякага ж апазнання не было, нічога. Заяўлялі хадайніцтва дапытаць сведкаў, але яны ўсе адхіляліся. Матывіроўкі магло нават не быць, хаця яна мусіць быць.

Такім чынам, усе хадайніцтвы адхіляюцца, справы разглядаюцца хутка, калі віна не прызнаецца, то ў сярэднім даецца 10-15 сутак адміністрацыйнага арышту. Пуста, гола, хутка, тупа! У аснову пастановы па справе аб адміністрацыйным правапарушэнні суддзя кладзе пратакол аб адміністрацыйным правапарушэнні, нягледзячы на тое, што ў маіх выпадках падабаронныя ўпісвалі туды заўвагі (нікому яны не цікавыя!). Пастанова аб затрыманні і тлумачэнні ліпавых сведак — усё! Сведкаў не выклікаюць, суд іх не дапытвае.

— Што звычайна павінна быць у пратаколе справы?

— Акалічнасці (месца, час) здзяйснення правапарушэння, усе подпісы. Як правіла, у адміністрацыйным працэсе, калі ёсць нейкія сумневы, нейкія супярэчнасці, то выклікаюцца сведкі, дапытваюцца. Калі тлумачэння сведак ёсць у справе, але ў суда ёсць якія-небудзь сумневы, то суд можа і нават абавязаны, паводле прынцыпу непасрэднасці судовага пасяджэння, даследаваць непасрэдна ўсе доказы і абвінавачанні. Усё, што можна пачуць у судзе, павінна быць пачута ў судзе, а не проста па паперцы прачытана і пакладзена ў аснову пастановы. А тут усё хутка, відавочнае адчуванне разнарадкі зверху, і нішто нікога не цікавіць. Суддзі, замыленыя, запалоханыя, выключаюць сваю свядомасць і ўсведамленне і тупа працуюць, як машына, выдаючы гэтыя пастановы. І мы, адвакаты, былі там толькі для статыстыкі: заяўляеш хадайніцтвы, а ніхто іх не прымае пад увагу, усе «хутка-хутка, не перашкаджайце, давайце ордэр». Галоўнае, каб у справе быў ордэр адваката, каб адвакат паўдзельнічаў. Вось такая сітуацыя.

— А колькі чалавек судзілі за раз?

— Чалавек 100, напэўна, разгледзелі ў панядзелак толькі ў нашым судзе. Блізу таго, але я дакладна не ведаю.

— На аднаго падсуднага прыпадала — адно пасяджэнне?

— Так, масавых працэсаў не было. Хаця, калі, дапусцім, затрымліваюць дваіх, хто быў разам, трэба было б паслухаць дваіх. Калі яны кажуць адно і тое ж, а ў пратаколе аб адміністрацыйным правапарушэнні, заяве аб затрыманні, указана іншае месца затрымання, то трэба іх выклікаць і паслухаць. Але вы разумееце, каму гэта трэба — нікому гэта не трэба.

— А ці былі такія выпадкі, што людзі афіцыйна былі затрыманыя ў адным месцы, а заяўлялі, што ў другім?

— Так, прычым неаднаразова. Затрымлівалі, напрыклад, у раёне Ратушы, а пісалі, што затрымалі на плошчы Незалежнасці. Некаторыя заяўлялі, што наогул на плошчы не былі. Гэта значыць, наогул, суд не высвятляе месца і час правапарушэння. Міліцыянты напісалі плошча Незалежнасці, значыць плошча Незалежнасці і ўсё. І ўсім пісалі стандартныя пратаколы, толькі прозвішчы змяняліся. І ніхто не высвятляў: так было на самой справе, ці не так.

— А ў чым у асноўным абвінавачваліся затрыманыя?

— Яны абвінавачваліся па артыкуле 23.34 «Парушэнне парадку арганізацыі або правядзення масавага мерапрыемства або пікетавання». Дадзены артыкул у якасці пакарання прадугледжвае адміністрацыйны арышт да 15 сутак. У асноўным, давалі ад 10 да 15 сутак, часта было 12.

— Якія адчуванні ў Вас асабіста засталіся пасля дадзеных працэсаў?

— Вы не ўяўляеце, якое гэта адчуванне, калі пяць гадоў вучышся ва ўніверсітэце, марыш аб гэтай прафесіі, а цябе потым як статыста выкарыстоўваюць. Маё кіраўніцтва я не магу вінаваціць, бо мы таксама закладнікі сітуацыі. І суддзяў асабіста кожнага я разумею, таму што ва ўсіх свае дзеці, тым больш я ведаю, што такое судовая улада: калі ты скажаш: «Я хачу звольніцца», ці ты зрабіў не так, як цябе прасілі, то адразу знойдуць кучу тваіх парушэнняў і звольняць цябе яшчэ з воўчым білетам. Гэта значыць кожнага паасобку — і суддзяў, і сваё кіраўніцтва, — я магу зразумець, але калі гэта набывае масавы характар, калі ніхто не можа сказаць не, гэта ўжо страшна. Ва ўсіх паасобку ўважлівая прычына, а ў выніку атрымліваецца парушэнне закону і абуральная несправядлівасць.

Давайце звернемся да задач і прынцыпаў адміністрацыйнага працэсу згодна з ПВКаАП. «Задачамі адміністрацыйнага працэсу з’яўляецца абарона асобы, яе правоў, свабод і законных інтарэсаў, інтарэсаў юрыдычных асоб, грамадства і дзяржавы шляхам хуткага і поўнага разгляду спраў». Поўнага разгляду ніякага не было.

Далей. Прынцып законнасці прадугледжвае абарону інтарэсаў асобы, павагу яе гонару і годнасці, дзелавой рэпутацыі, прэзумпцыю невінаватасці, забеспячэнне права на абарону. Як гэта ўсё было забяспечана, ужо гаварылася.

Артыкул 2.10 уключае прынцып усебаковага, поўнага і аб’ектыўнага даследавання акалічнасцяў справы. Гэты прынцып быў наогул патаптаны цалкам, паколькі, паўтаруся, ні адно хадайніцтва не задаволілі. Хаця многія з іх былі абгрунтаваныя, разумныя.

Таксама ПВКаАП прадугледжвае роўнасць перад законам, роўнасць абароны правоў і інтарэсаў, незалежнасць суддзі і службовай асобы, органа, які вядзе адміністрацыйны працэс. Акрамя таго, «справа аб адміністрацыйным правапарушэнні разглядаецца адкрыта». «Закрыты разгляд справы дапускаецца ў мэтах прадухілення або разгалашэння звестак аб інтымных баках жыцця фізічных асобаў альбо звестак, што з’яўляюцца дзяржаўнымі сакрэтамі, і іншымію таямніцамі, якая ахоўваюцца законам».

— Можа тут ахоўвалася якая-небудзь дзяржаўная таямніца?

— Не. Калі ўсталявана, што разглядаецца якая-небудзь ахаваная законам таямніца або дзяржаўныя сакрэты, то з усіх удзельнікаў бярэцца падпіска аб невыкрыцці. З мяне такой падпіскі не бралі. Такім чынам, працэс быў адкрыты, але ў суд нікога не пускалі. Нават маладыя адвакаты, якіх ахова суду яшчэ не запомніла, павінны былі па паўгадзіны даказваць, што яны прыйшлі на працу. Я перабольшваю, вядома, з паўгадзіны, але ўпускаць не хацелі нікога. Хоць прынцып адкрытасці прадугледжвае, што любы чалавек з вуліцы мог бы прыйсці на пасяджэнне суда.

Такім чынам, усе прынцыпы былі парушаныя. І незалежнасць суддзяў, і адкрытасць судовага працэсу, і галоўнае — поўнае, усебаковае і аб’ектыўнае даследаванне ўсіх абставінаў справы.

— А ці былі заявы, што затрыманых збівалі?

— У маім судзе іх не было. А тое, што пабітыя людзі былі, я ведаю.

— А ці вядома што-небудзь пра лёс затрыманых кандыдатаў?

— Пакуль нічога, пакуль тое ж, што і ўсім. Не ведаю, што адбываецца і хто будзе іх абараняць.

— Дзякуй Вам за інтэрв’ю.

— Дзякуй.

Гутарыў Максім Гацак.

Как вам новость?