Някляеў: беларусаў трэба падштурхнуць да зменаў

26.11.2010 13:44
Архив Редакция

Лідар грамадзянскай кампаніі "Гавары праўду!", кандыдат у прэзідэнты Уладзімір Някляеў лічыць, што беларускае грамадства гатова да рэформаў, але яго неабходна да іх падштурхнуць. «60% беларусаў, згодна з даследаваннямі, лічаць, што змены былі б карыснымі, але іх нельга дасягнуць. Такая сітуацыя небяспечная, таму што грамадства якое лічыць, што перамены немагчымыя, на іх не пойдзе», — заявіў Уладзімір Някляеў 24 лістапада ў інтэрв'ю Тэлеграфу.


— Навошта Вы пайшлі ў вялікую палітыку? Якая была Ваша асноўная мэта, калі Вы вырашылі балатавацца ў прэзідэнты?

— У маленькую палітыку, як і наогул ва ўсё маленькае, я ніколі не хадзіў. На жаль, я (пайшоў) у вялікую літаратуру, у вялікую паэзію, але аналізуючы сітуацыю ў нашай краіне, я прымаў і прымаю ўдзел у практычнай палітыцы, у выбарах 2001 і 2006 года. Я зразумеў, што, па-першае, паэзіяй сітуацыю не змяніць, яе можна змяніць палітыкай. А па-другое, яна патрабуе майго ўдзелу, таму што палітычная апазіцыя аказалася няздольнай вырашыць тыя задачы змены ўлады ў краіне, змены рэжыму, дзеля якіх яна стваралася.

Гэта можна тлумачыць рознымі прычынамі. Прычынамі татальнай прапаганды, якая знішчае проста дэмакратычныя выбары. Накшталт, вы — адмарозкі, здраднікі, прыхвастні заходнія. Інакш кажучы — перамог не было. А адсутнасць перамог — гэта для палітыка стомленасць, няўпэўненасць у сабе і яна назапашваецца і прыводзіць да таго, што грамадства перастала ўспрымаць палітычную апазіцыю, як рэальную сілу, здольную прывесці краіну да перамены.

Таму я стварыў не палітычны, а грамадзянскі рух, і я ўсяляк дыстанцуюся як ад улады, так і ад палітычнай апазіцыі. Праўда, гэта мне не ўдалося, нас усё роўна ссунулі да апазіцыі. Але тут ужо нічога не зробіш: у нас бо што ні зробіш не ў адным рэжыме з уладай, дык адразу апынаешся ў апазіцыі.

— А Ваша сям’я падтрымала Вас? Як яны ўспрынялі Вашае рашэнне балатавацца ў прэзідэнты?

— Дрэнна ўспрынялі.

— Яны Вас не падтрымліваюць?

— Не, цяпер падтрымліваюць. Спачатку дрэнна ўспрынялі, а потым — добра. Дрэнна, таму што яны выдатна разумеюць, што з гэтага можа вынікнуць. Мы сем’ямі сябравалі з Аляксандрам Казуліным (кандыдат у прэзідэнты Беларусі ў 2006 годзе Аляксандр Казулін — Тэлеграф). І ўвесь сцэнар далейшы для іх прапісаны. Але будзем спадзявацца на лепшае. У рэшце рэшт, калі ты прымаеш адказнае рашэнне, асабліва ў краіне з дыктатурай, ты павінен разумець усе наступствы такога рашэння.

— Што Вы плануеце рэфармаваць у першую чаргу, прыйшоўшы да ўлады?

— Перш за ўсё — палітычную сістэму, таму, што менавіта яна не дазваляе зрабіць эканамічныя пераўтварэнні, якія, увогуле, ёсць, ёсць памкненні і сярод чыноўнікаў, сярод тых людзей, якія займаюцца прамысловасцю, сельскай гаспадаркай. Але ўсё ўпіраецца ў палітыку, у сістэму, якая не прадугледжвае, як кожная дыктатура, якая павінна ўсё трымаць у кулаку, ніякай свабоды дзеянняў, ніякай незалежнасці ад рэжыму.

Таму перш за ўсё ў нас будзе праведзена канстытуцыйная рэформа — не вяртанне канстытуцыі 1994 года, якая дазволіла Лукашэнку стаць дыктатарам. Трэба нават тэарэтычна выключыць магчымасць ўзнікнення ў краіне дыктатуры. Гэта, безумоўна, жорсткі падзел галінаў улады, выбарнасць суддзяў, выбарнасць мясцовых кіраўнікоў — тое, што мы маем у любой дэмакратычнай структуры — еўрапейскай, амерыканскай, любой, дзе грамадства жыве па законах дэмакратыі. Гэта дазволіць нам пачаць эканамічныя рэформы, якія нам неабходныя.

Перш за ўсё неабходна мадэрнізаваць эканоміку, то бок прыўнесці ў яе новыя тэхналогіі. А гэта мы можам узяць толькі ў Еўрасаюзе і Расіі. Мы можам узяць сыравіну, новыя тэхналогіі, многае іншае. Зрэшты, Расія новыя тэхналогіі таксама нідзе ўзяць не можа, акрамя як на Захадзе. У гэтым, уласна кажучы, і ёсць супадзенне нашых мэтаў у саюзе Расіі з Беларуссю. Гэта дапаможа вывесці беларускую эканоміку на якасны ўзровень. Таму мы цяпер саюзнікі, таму, калі мы прапісвалі адносіны нашы з Расіяй, мы зыходзілі менавіта з гэтага — што ў нас ёсць агульныя мэты, што мы можам мець сумесныя праекты, якія не будуць упірацца толькі ў гэтую трубу, якая павінна наогул не у вертыкальным становішчы знаходзіцца, каб ілбом у яе біцца, а ў гарызантальным. Па ёй павінна пампавацца нафта, павінен пампавацца газ, а зусім не палітыка.

— Беларусь пры Уладзіміру Някляеву будзе кардынальна адрознівацца ад Беларусі пры Аляксандру Лукашэнку? Да чаго рыхтавацца беларусам пры прэзідэнце Някляеве?

— Для таго Уладзімір Някляеў і ідзе ў вялікую палітыку, каб краіна кардынальна адрознівалася. Грамадства, якое існуе пры рэжыме, не ўсведамляе, што яно існуе ненармальна. Яно так прызвычаілася, што ўсё вырашае адзін чалавек, што супрацьстаяць гэтаму рэжыму, гэтай волі аднаго чалавека немагчыма, бессэнсоўна. І цяпер, на жаль, гэты стан грамадства захоўваецца, і гэта даказваецца як маімі асабістымі назіраннямі, так і сацыялагічнымі даследаваннямі.

Самыя несуцяшальныя лічбы апошніх даследаванняў Манаева (беларускага сацыёлага Алега Манаева — Тэлеграф), не ў тым, што рэйтынг Лукашэнкі большы чым у апазіцыі. І па нашых даследаваннях выяўляюцца і іншыя падобнага роду несуцяшальныя рэчы. Важна, што больш за 60% беларусаў, згодна з даследаваннямі, лічаць, што змены былі б карыснымі, але іх увогуле нельга дасягнуць. Такая сітуацыя небяспечная, таму што грамадства якое лічыць, што перамены немагчымыя, на іх не пойдзе. Таму трэба яго падштурхнуць. Патрэбна нейкая сіла, якая б ссунула грамадства з месца, надаючы яму энергію руху. І гэтая сіла, можа быць, сабралася, і ўзнікнуць яна можа толькі на гэтых выбарах, потым у нас шанцаў няма. Таму мы з усёй адказнасцю робім усё, для таго, каб, як спяваецца ў адной вядомай песні, немагчымае стала магчымым.

— А што будзе з дзейным прэзідэнтам пры прэзідэнце Някляеве?

— Нічога з ім не будзе. Тут сітуацыя такая. Калі перамагае Уладзімір Някляеў, ён гарантуе прэзідэнту і яго сям’і бяспеку. Хай ён робіць, што хоча, хоча — тут жыве, хоча — з’язджае, хоча — удзельнічае ў жыцці краіны, прычым на любы боку, у яго ёсць досвед, які можа выкарыстоўваць і прэзідэнт Някляеў. А калі ён гэтага не захоча, ён можа пайсці ў апазіцыю і стаяць на плошчы. І калі яму не спадабаецца, як кіруе краінай прэзідэнт Някляеў, ён можа ўсяляк пратэставаць супраць гэтага. І прэзідэнт Някляеў не будзе перашкаджаць. Далібог, гэта — тваё права, гарантаванае Канстытуцыяй, законам, які будзе адзін для ўсіх і будзе непарушны.

А вось калі застанецца ва ўладзе прэзідэнт Лукашэнка, то доля Уладзіміра Някляева вельмі няпэўная. Я не хачу выпрошваць нейкіх гарантый. Але гэтая дыспрапорцыя ў нашай будучыні цалкам відавочная, і яна як раз і паходзіць з прыроды своеўладдзя, якое мы сёння бачым.

— А калі на выбарах пераможа іншы альтэрнатыўны Аляксандру Лукашэнку кандыдат, што будзе з Вамі і з Вашай кампаніяй «Гавары праўду!»?

— Я думаю, што таксама нічога не будзе, акрамя таго, што зменіцца імя прэзідэнта. У праграмах ўсіх альтэрнатыўных Лукашэнку кандыдатаў закладзена прыкладна адно і тое ж — рэформы палітычныя і эканамічныя. Іншая справа, наколькі ў кожнага хопіць рашучасці іх праводзіць, хопіць таленту палітычнага ў гэтай вельмі няпростай сітуацыі, у якой апынулася сёння Беларусь у адносінах з Расіяй і Еўрасаюзам, амаль тупіковай, знайсці выхад, дакладнае палітычнае рашэнне. Таму што тут нельга рабіць нешта вельмі павольна. Мы нашмат адстаем ад развітых краінаў. Яшчэ трохі, і мы наогул ад іх адстанем назаўжды. Толькі ў гэтым розніца (паміж альтэрнатыўнымі кандыдатамі — Тэлеграф).

Увогуле, я буду рады перамозе любога з дэмакратычных кандыдатаў. Каб падвесці вынік Вашаму пытанню, шчыра кажучы, можаце адзначыць адразу, што я буду рады перамозе любога альтэрнатыўнага Лукашэнку кандыдата, а ўсё, што я казаў перад гэтым — забыць, гэта лішняе.

— Учора (23 лістапада) у інтэрв’ю журналісту Тэлеграфа кандыдат Рыгор Кастусёў заявіў, што практычна ўсе альтэрнатыўныя кандыдаты гатовыя зняцца з выбараў у знак пратэсту супраць няроўных умоваў кандыдатаў. Ці гатовыя асабіста Вы зрабіць гэта?

— Першым, хто прапанаваў гэта, пасля таго, як стала відавочным, што немагчыма дасягнуць пагаднення па вылучэнні адзінага кандыдата, ва ўсіх працэдурах па вылучэнні, у якіх я прымаў удзел, быў ніхто іншы як Уладзімір Някляеў. І прапанаваў ён гэта на сустрэчы, якая мела сур’ёзны працяг, з міністрамі замежных спраў Германіі і Польшчы. Але чамусьці на гэтую сур’ёзную прапанову Някляева ніхто не адрэагаваў. Мне прыемна, што нарэшце на гэта адрэагаваў Кастусёў, і можа быць, адрэагуе хтосьці яшчэ.

Адначасовае зняцце з выбараў — механізм так званага байкоту заключаецца менавіта ў гэтым. Не ў закліку не галасаваць на выбарах, таму што ўсіх не завабіш. Ёсць электарат Лукашэнкі, які ўсё роўна пойдзе на выбары, а менавіта ў механізме адначасова зняцця ўсіх кандыдатаў. Гэты механізм не менш моцны палітычна, чым варыянт адзінага кандыдата. Але тут сапраўды неабходна зняцце ўсіх. Але я сумняюся, што мы зможам прыйсці да згоды. Але калі гэта раптам здарыцца… Наогул яшчэ ёсць час. Відавочна, будзе нейкае адсяванне. Плошча (мітынг на Кастрычніцкай плошчы ў Мінску 24 лістапада — Тэлеграф) можа паслужыць адсейваннем некаторых кандыдатаў. Я думаю, што яшчэ нешта можа здарыцца, так што за месяц да выбараў нас могуць чакаць розныя нечаканасці і рашэння, якія будуць з іх вынікаць.

— На прэс-канферэнцыі 22 лістапада Вы паведамілі аб сваім намеры накіраваць заяву ў ЦВК з просьбай патлумачыць кіраўнікам тэле-і радыёкампаніі, якія арганізуюць тэледэбаты і выступленні кандыдатаў, што фармат выступу Вы маеце права вызначаць самі. Ці накіравана ў ЦВК гэтая скарга і ці пайшла якая-небудзь рэакцыя?

— Так, скарга накіравана, але рэакцыі пакуль няма ніякай. Я мяркую, што яны не пойдуць на гэта, таму што задаволілі нашу скаргу, якая тычылася месца правядзення агітацыйнай працы. Нас выселілі з тых месцаў, дзе мы паводзілі падпісную кампанію. Тыя месцы, якія сапраўды маюць значэнне для агітацыі, дзе ёсць людзі, былі нам забароненыя. Умоўна кажучы, з цэнтральнай плошчы нас выселілі на плошчу Бангалор, дзе мы ўсе гады і былі. Мы напісалі ў ЦВК і яны яе тыпу як задаволілі, вярнулі нас на зыходную пазіцыю. А цяпер яны матывуюць сваю будучую адмову так: «ну, не можам жа мы задавальняць усе вашы капрызы». «І гэта мы для вас, і гэта. Такога лібералізацыйнага рэжыму вы аніколі не бачылі, дык што ж вам яшчэ трэба?». Яны не пойдуць на гэта, таму што дэбаты, якіх патрабуем мы, гэта насамрэч вельмі дзейсная рэч. Асабліва, калі б у іх прыняў удзел Лукашэнка, якому б я, як і любы іншы кандыдат змог бы задаць пытанне. Зразумела, якая ўзнікае для іх небяспека. Таму я не думаю, што яны на гэта пагодзяцца. Але патрабаваць гэтага мы, тым не менш, маем права.

Наогул падыход, які яны абралі да чалавека, які працуе на тэлебачанні, відавочна дыстанцыйны. Гэта прынцып гаворачай галавы з адной камерай, з сінім фонам — там усё прадумана. Усё там накіравана на тое, каб кандыдат, які выступае, рабіў прыгнятальнае ўражанне ўжо праз пяць-дзесяць хвілін, каб рассейвалася ўвага, і да канца выступу ніхто не слухаў. Усё прадумана ад пачатку да канца. Гэта я, як чалавек, які займаўся гэтай прафесіяй, магу сказаць з усёй адказнасцю.

— Дзякуй вялікі за інтэрв’ю.

— І Вам дзякуй. Поспехаў Вашаму агенцтву.

Как вам новость?