62% беларусаў лічаць, што ў Беларусі неабходна правесці перамены, а 25,4% грамадзян прытрымліваюцца супрацьлеглага меркавання. Пра гэта сведчаць вынікі сацыялагічнага апытання, праведзенага ў чэрвені 2010 года Незалежным інстытутам сацыяльна-эканамічных і палітычных даследаванняў (НІСЭПД).
Аднак, сярод прыхільнікаў пераменаў ёсць як праціўнікі, так і прыхільнікі існай улады, якім перамены ўяўляюцца дасканаленнем цяперашняга курсу. Пры гэтым, толькі 46,8% рэспандэнтаў сапраўды хацелі б пераменаў, 24% паставіліся да іх адмоўна, а 17,3% абыякава. Больш за тое, 62,5% апытаных лічыць, што змены ў беларускай палітыцы немагчымыя або малаверагодныя, паведамляе НІСЭПД.
Паводле апытання, большасць беларусаў не ўпэўненыя, што іх жыццё пасля сыходу Аляксандра Лукашэнкі з пасады прэзідэнта палепшыцца (25,2% мяркуе, што пагоршыцца, 34,8% — не зменіцца), і толькі 22,4% апытаных думаюць, што палепшыцца. У сувязі з гэтым рэйтынг дзейнага прэзідэнта застаецца стабільным, а на фоне «газавай вайны» з Расіяй ён нават вырас з 42,7% да 45,6%.
Павялічыліся і рэйтынгі яго асноўных супараў: Аляксандра Мілінкевіча з 4,7% да 5,4% і Аляксандра Казуліна з 2,7% да 4,4%. Рэйтынгі жа астатніх прэтэндэнтаў на пасаду кіраўніка дзяржавы застаюцца ў межах статыстычнай памылкі. Як сведчыць апытанне, малавядомай застаецца і грамадзянская кампанія «Гавары праўду!», Пра якую ведаюць толькі 12,5% рэспандэнтаў, а 5,1% ставяцца станоўча.
Уступленне ў ЕС беларусам бліжэй, чым аб’яднаньне з Расіяй
Як паказала апытанне, у традыцыйным геапалітычным выбары паміж Расіяй і Еўрасаюзам сваю перавагу беларусы аддаюць апошняму: 38,9% рэспандэнтаў выступае за аб’яднанне з ЕС і 37,7% за саюз з РФ (у сакавіку гэтыя лічбы складалі адпаведна 40,4% і 41,4%).
Да здзіўлення даследчыкаў, меркаванне большасці беларусаў адносна падзеяў у Кыргызстане не супадае з афіцыйнай пазіцыяй уладаў. Так, толькі 23,2% рэспандэнтаў згодныя з Аляксандрам Лукашэнкам, што змяшчэнне Курманбека Бакіева — антыканстытуцыйны пераварот. 47,2%, мяркуюць, што гэта было народнае паўстанне супраць карумпаванай улады. Таксама толькі 17,9% назвалі правільным рашэнне даць кыргызскаму прэзідэнту прытулак у Беларусі, 24,1% — няправільным, таму што Курманбек Бакіеў быў скінуты справядлівым народным паўстаннем, 40,6% — няправільным, таму што Беларусі не варта ўлазіць у палітычныя канфлікты ў Кыргызстане.
Як вынік, 11% апытаных лічаць, што Курманбека Бакіева выдаваць не варта, бо ён абараняў законную ўладу, 20,1% — не варта выдаваць, бо Беларусь дала яму прытулак, 17,5% — варта выдаць, таму што за забойствы трэба караць, 34,2% — варта выдаць, таму ўнутраны канфлікт у Кыргызстане — не справа Беларусі. У той жа час, толькі 9,1% рэспандэнтаў лічаць, што ўлада ў Беларусі можа быць змешчаная па кыргызскім сцэнары.
Стаўленне беларусаў да дзяржулады застаецца дваістым
Стаўленне беларусаў да дзяржаўнай улады па-ранейшаму носіць дваісты характар. Калі вярхоўныя ўладныя інстытуты (прэзідэнт, войска, урад) маюць станоўчы рэйтынг даверу, то мясцовыя выканкамы, міліцыя і інш. — адмоўны. Палова апытаных «хутчэй ці дакладна не адчуваюць сябе абароненымі ад магчымага самавольства з боку ўладаў, міліцыі, ДАІ, падатковай службы, судоў, іншых дзяржаўных структураў». Міліцыі давяраюць 41% рэспандэнтаў, а не давяраюць 48,6%. 19,1% грамадзян лічаць, што яна добра спраўляецца са сваімі абавязкамі, а 26,9% — спраўляецца дрэнна. Пры гэтым, прадстаўнікі апазіцыі або прыватнага бізнэсу часцей скардзяцца на неабгрунтаванае або празмернае прымяненне сілы (15,1%) або вымагальніцтва (7,0%), а шараговыя грамадзяне, звычайна сутыкаюцца з нежаданнем рэагаваць на скаргу, адмовай прыняць заяву (24,8 %).
Істотна адрозніваюцца ад афіцыйных дадзеныя апытання аб удзеле грамадзянаў у красавіцкіх выбарах у мясцовыя саветы. Так, паводле ЦВК, у выбарах прынялі ўдзел 79,5% выбаршчыкаў, а, паводле апытання, — 64,6%. 27% рэспандэнтаў прагаласавалі датэрмінова і больш за палову за кандыдата-прыхільніка Аляксандра Лукашэнкі. 6,7% апытаных заявілі пра тое, што на іх аказвалі ціск пры галасаванні, 30% з тых, хто галасаваў, мяркуюць, што не ва ўсіх кандыдатаў былі роўныя ўмовы, столькі ж адзначыла, што ў іх акрузе ўлады падтрымлівалі пэўнага кандыдата, прыкладна чвэрць — што той кандыдат, за якога яны галасавалі, не стаў дэпутатам. Пры гэтым каля 20% не давяраюць абвешчаным вынікам выбараў, а 35% нават не ведаюць іх. Тым не менш, у цэлым дадзеныя апытання «сведчаць аб цалкам лаяльным стаўленні грамадзянаў да гэтай выбарчай кампаніі», адзначылі ў НІСЭПД.
Эканамічны крызіс працягвае хваляваць беларусаў
Сярод нацыянальных страхаў наступствы эканамічнага крызісу працягваюць ўпэўнена займаць другое і трэцяе месца: амаль 46% беларусаў асцерагаюцца «галечы», каля траціны — «страты працы». На першым месцы сярод страхаў традыцыйна знаходзіцца «страты здароўя». Аднак боязь крызісу паступова зніжаецца. Так, у сакавіку колькасць людзей, якія лічаць, што іх матэрыяльнае становішча за апошнія тры месяцы пагоршылася, больш чым у тры разы перавышала колькасць тых, чыё становішча палепшылася, а ў чэрвені — менш чым у паўтара раза (19,7% да 13,9 %). Скарацілася і колькасць рэспандэнтаў, якія чакаюць паглыблення крызісу і нарастання звязаных з ім праблемаў: з 25,6% да 17,1%. На 8,7% да 35,3% вырасла колькасць людзей, якія мяркуюць, што краіна ўжо пачала выходзіць з крызісу.
Эксперты адзначаюць, што агульная ацэнка становішча ў краіне застаецца на ранейшым «асцярожна-аптымістычным» узроўні: палова апытаных лічыць, што ў цэлым стан рэчаў развіваецца ў правільным кірунку, а траціна — што ў няправільным. Пры гэтым на пытанне «Што больш важна — паляпшэнне эканамічнага становішча Беларусі ці незалежнасць краіны?» першы варыянт адказу выбралі 62,3%, другі — 30,4%.
